Ο κοσμοπολίτης Δημήτριος Βικέλας που συνέβαλε στην αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς.

Υπήρξε ο εκπρόσωπος της ανανέωσης της πνευματικής ζωής και της ευρωπαϊκής προοπτικής της Ελλάδας στα τέλη του 19ου αιώνα και εξέφρασε την ευγένεια της ανερχόμενης αστικής τάξης και την ανάγκη επικοινωνίας και συνεργασίας των λαών. Ο καταξιωμένος λόγιος Δημήτριος Βικέλας έφυγε ήσυχα από τη ζωή στις 7 Ιουλίου 1908, σε ηλικία 73 ετών, ενώ δημοσίευμα της εποχής έγραψε ότι «οφείλει τόσα πράγματα η νεωτέρα κοινωνική ζωή μας εις την ευγένειαν και εις τα φώτα του Βικέλα, ώστε δικαίως η απώλειά του θεωρείται εθνική».

Πράγματι, ο Βικέλας κατόρθωσε με το λογοτεχνικό του έργο και το πνεύμα του να φωτίσει έναν ολόκληρο λαό. Γεννημένος στην Ερμούπολη της Σύρου (1835), καταγόταν από παλιά οικογένεια εμπόρων και από νεαρή ηλικία ανέπτυξε σπουδαία εθνική, κοινωνική και λογοτεχνική δράση και παρέδωσε δείγματα του συγγραφικού του ταλέντου. Το πεζογράφημα «Λουκής Λάρας» θεωρείται το αντιπροσωπευτικότερο έργο του, καθώς βρίσκεται στο μεταίχμιο ανάμεσα στο ιστορικό μυθιστόρημα και στο ηθογραφικό διήγημα.

Η μακρόχρονη παραμονή του στο Λονδίνο για να συνεχίσει την εμπορική δραστηριότητα της οικογένειάς του τον συνέδεσε με την ομογένεια, με αποτέλεσμα να ασχοληθεί σοβαρά με τη διάσωση του ελληνικού της χαρακτήρα και να
διατηρήσει στενή και γόνιμη σχέση με την ελληνική πραγματικότητα.

Ευρωπαίος κοσμοπολίτης συμμετέχει ενεργά στην αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Υπήρξε ο πρώτος Πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, συνέβαλε τα μέγιστα στην επιτυχία των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 στην Αθήνα, μετά το πέρας των οποίων παραιτήθηκε για να αφιερωθεί στη διάδοση της δημόσιας εκπαίδευσης, που είχε ανάγκη η χώρα του. Από τις κοινωφελείς δραστηριότητές του υπήρξε ο «Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων», ο οποίος φέρει τη σφραγίδα του. Ιδρύθηκε το 1899 με γραμματέα τον Γεώργιο Δροσίνη και αποτελεί πνευματική παρακαταθήκη για τον σύγχρονο Ελληνισμό.

Η οικογένεια του πατέρα του καταγόταν από τη Βέροια, ενώ η μητέρα του ανήκε στην οικογένεια Μελά, η οποία προικοδότησε τον Ελληνισμό με σημαντικούς οικονομικούς παράγοντες, λογοτέχνες και πρωτεργάτες στους μεγάλους εθνικούς αγώνες. Ο Δημήτριος Βικέλας κληροδότησε την ιδιωτική του συλλογή έργων ζωγραφικής και την πλούσια βιβλιοθήκη του στον Δήμο Ηρακλείου, που αποτέλεσε τον πυρήνα της σημερινής Βικελαίας Βιβλιοθήκης.

Όταν πέθανε, η εφημερίδα ΣΚΡΙΠ συμπύκνωσε σε μια φράση την αξία αυτού του ανθρώπου: «Η ωραία του ψυχή θα παραμείνει εις τα βιβλία, όπως τα πατημένα ρόδα, των οποίων -κατά την γνωστήν ωραίαν του ιδέαν- το άρωμα μένει και αφού τα άνθη αποθάνουν».