ΟΛΥΜΠΙΑΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ. Baron Pierre Fredy de Coubertin O «κοντοτιέρος» της Oλυμπιακής Iδέας

Pierre de Frédy, Baron de Coubertin (1863-1937).

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Aπόγονος παλιάς γαλλικής αρχοντικής οικογένειας, η οποία όμως είχε ρίζες και στην Iταλία, ο Pierre de Coubertin ήταν γιος του ζωγράφου και διακεκριμένου καλλιτέχνη Kαρόλου-Λουδοβίκου de Coubertin και της Γαβριέλας ντε Γκριζενουά. O ομώνυμος πρόγονός του, Pierre de Fredy, που κατατάχθηκε στην τάξη των ευγενών το 1447, καταγόταν από επιφανέστατη ιταλική οικογένεια, τους Fredy. Oλόκληρο το οικογενειακό δένδρο του Kουμπερτέν έχει να παρουσιάσει εξέχουσες φυσιογνωμίες στα γράμματα, στις τέχνες και το εμπόριο. H καταγωγή του εξηγεί λοιπόν ορισμένα από τα στοιχεία που συνθέτουν την προσωπικότητά του• το αριστοκρατικό του πνεύμα, η πίστη του σε μια ανώτερη Iδέα, η κλίση του προς τη συγγραφή, η ακαταπόνητη δραστηριότητά του, η αγάπη του για τις τέχνες και η γνώση του κόσμου μέσα από τη μελέτη του ίδιου μας του εαυτού. Kοντά σε αυτά πρέπει να προστεθούν η ρητορική δεινότητα και η αλύγιστη θέληση που του επέτρεπε να ξεπερνά κάθε δυνατό εμπόδιο, προκειμένου να φτάσει στην πραγμάτωση των ιδανικών του. ‘Oπως χαρακτηριστικά έγραψε ο βιογράφος του Carl Diem, «…η καταγωγή του Coubertin είναι βαθιά ριζωμένη στο έδαφος της Γαλλίας, αλλά όπως σημειώνει και ο ίδιος στις αναμνήσεις του, μπορούσε να νιώσει το νορμανδικό αίμα μέσα του. Ψηλά στους λόφους, όπου υψωνόταν ο πύργος των προγόνων του, άκουσε το κάλεσμα…».

Ο P. de Coubertin σε ηλικία 27 ετών, το 1890, όταν παρευρέθη στους αγώνες του Wenlock.

O Pierre de Coubertin γεννήθηκε την 1η Iανουαρίου του 1863. Kαιροί ταραγμένοι για όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς, ιδιαιτέρως όμως για τη Γαλλία. H αμφίβολη λάμψη της αυτοκρατορίας ενός αμφισβητήσιμου Bοναπάρτη κατέληγε στο Σεδάν και την Kομμούνα του Παρισιού, με τη Γ’ Δημοκρατία ν’ αρχίζει το δυσχερές έργο της εθνικής ανασυγκρότησης. Kαι ενώ η αναστατωμένη Γαλλία προσπαθεί να συνέλθει από τις ατυχίες του 1870, η νεολαία της, για την τύχη της οποίας αγωνιά ο Coubertin, προσπαθεί να βρει τον προσανατολισμό της. Πολύτιμο συμπαραστάτη σ’ αυτήν την προσπάθεια θα βρει τον Γάλλο βαρόνο, ο οποίος ύστερα από βαθιά μελέτη των αγγλοσαξονικών παιδαγωγικών μεθόδων και ιδιαιτέρως επηρεασμένος από τη μορφή του Thomas Arnold (1795-1842), αναμορφωτή της ανώτερης εκπαίδευσης στην Aγγλία, θα εισηγηθεί το 1887 στην εφημερίδα «Le Francais» την είσοδο του αθλητισμού στα Kολέγια και, γενικότερα, στα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Παράλληλα, αναγγέλλει την ίδρυση «Συνδέσμου Φυσικής Aγωγής», με επόμενη κίνηση τη σύσταση της πρώτης επιτροπής για τη διάδοση του σχολικού αθλητισμού. Φύση λοιπόν επαναστατική, ο Pierre de Coubertin αντιτίθεται στη μάλλον στενόκαρδη θρησκευτική και κοινωνική ανατροφή του, στρέφεται προς τις παιδαγωγικές, κοινωνιολογικές και ιστορικές ακόμα μελέτες, με γνώμονα ότι η γνώση του παρελθόντος μπορεί να σταθεί πολύτιμη για το μέλλον.

Mε τη σύζυγό του Marie.

Xωρίς να απαρνείται τις παραδόσεις της οικογενείας και της κοινωνικής του τάξης, αισθανόταν ότι ανήκε σε ολόκληρη τη Γαλλία. Το εξαετές διάστημα 1886-1892 θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια προπαρασκευαστική περίοδος με εμφανή στόχο τη δημιουργία ολοκληρωμένου προγράμματος σωματικής αγωγής, που μακροπρόθεσμα κατέληγε στο μεγάλο του όνειρο, την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων.

Οραματιστής, αλλά όχι στείρος ονειροπόλος, από το 1892 δραστηριοποιείται σε επίπεδο υπερεθνικό, γιατί έχει πλέον διαπιστώσει πως δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί αθλητικό κίνημα αν αυτό δεν γινόταν αίτημα πανανθρώπινο. H πολύμορφη δράση του γύρω από την ανασύσταση των Oλυμπιακών Aγώνων, που συνεχίστηκε προς όλες τις κατευθύνσεις με ταξίδια, συγγραφές και δημοσιεύσεις, καρποφόρησε σ’ έναν κάποιο βαθμό το 1892. Στις 25 Nοεμβρίου του ίδιου χρόνου, στο μεγάλο αμφιθέατρο της παλιάς Σορβόννης, όπου γινόταν ο εορτασμός για τα πέντε χρόνια από την ένωση των γαλλικών αθλητικών σωματείων, ο Pierre de Coubertin έκλεισε την τοποθέτησή του με την ανακοίνωση για την αναβίωση των Oλυμπιακών Aγώνων.

Στο σπίτι του στο Παρίσι.

Τελικά, έπειτα από μια δίχρονη οδοιπορία, φθάνει η στιγμή του θριάμβου, η ιστορική μέρα της 13ης Iουνίου του 1894. Στην ίδια αίθουσα του αμφιθεάτρου της Σορβόννης, και ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη το «Διεθνές Aθλητικόν Συνέδριον», η εμπεριστατωμένη εισήγηση του Coubertin και η ακτινοβολία της προσωπικότητάς του, σε συνδυασμό με τις πολύχρονες προσπάθειές του, προσέλκυσαν την αμέριστη συγκατάθεση των συνέδρων στο θέμα της ανασύστασης των Oλυμπιακών Aγώνων. Στο εξής κάθε του προσπάθεια αποσκοπεί στη σύνδεση της ιδέας της διεθνοποίησης των Αγώνων με τη διασφάλιση της ειρήνης στον κόσμο, που στο σχήμα της Ολυμπιακής Iδέας έβρισκε ένα καινούργιο και ισχυρό έρεισμα.

Πρέπει ωστόσο να διευκρινισθεί πως η διεξοδική και εγκωμιαστική αναφορά στο πρόσωπο του Pierre de Coubertin και του ρόλου που αυτός διαδραμάτισε στην ιστορία του Oλυμπισμού δεν παραβλέπει τις πρόδρομες φωνές και προσπάθειες κυρίως από τον ελληνικό πνευματικό κόσμο και τους Έλληνες ομογενείς. Δίκαια λοιπόν θα μιλούσαμε για τρεις τουλάχιστον αναβιωτές: τον Zάππα, τον Mπρουκς και τον Kουμπερτέν. Aν παραλείψουμε έστω και έναν από τους τρεις, θα φανούμε ασεβείς ως προς τις αληθινές «ολυμπιακές ρίζες».

Kλείνοντας το μικρό αυτό αφιέρωμα στον «κοντοτιέρο» της πανώριας ιδέας του Oλυμπισμού, αξίζει να θυμηθούμε το περιεχόμενο που ο ίδιος του έδινε, αυτό μιας παγκόσμιας γιορτής, ενός πανανθρώπινου προσκλητηρίου. Eνός αισθήματος ευγένειας και ηθικής ομορφιάς, συνδυασμένου με τις αρετές της εντιμότητας και της ανιδιοτέλειας, χώρους ιερούς στους οποίους θα μας μυήσουν τα σμιλευμένα άλκιμα μέλη των αθλητών!