Αρχές ενός νέου μεταναστευτικού υποδείγματος

Γράφει ο Ιωάννης Κωτούλας*

Οι βασικοί άξονες μίας συγκροτημένης μεταναστευτικής πολιτικής διαμορφώνονται με τη συνεργασία πολλαπλών διοικητικών υπηρεσιών και αποσκοπούν πρωτίστως της κοινωνικής συνοχής και της ασφάλειας της Ελλάδος ως κράτους υποδοχής των μεταναστευτικών ροών. Οι άξονες αυτοί είναι δυνατόν να είναι:
α. Η ενσωμάτωση των νομίμων μεταναστών στην ελληνική κοινωνία. Η αποτελεσματική ένταξη και ομαλή ενσωμάτωση των μεταναστών λειτουργεί επ’ ωφελεία τόσο των ιδίων των μεταναστών όσο και του κράτους υποδοχής. Απαραίτητη προϋπόθεση της ενσωμάτωσης είναι η εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, καθώς και η ένταξη στο ελληνικό και ευρωπαϊκό πολιτισμικό πλαίσιο.
β. Ο έλεγχος των διεθνών μεταναστευτικών ροών. Η μέριμνα για την ομαλή ένταξη των νομίμως διαμενόντων στην ελληνική επικράτεια μεταναστών συνάδει και συνδέεται με την ταυτόχρονη καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και τον επαναπατρισμό των παρανόμων μεταναστών.
Η πολιτική σε αυτόν τον τομέα οφείλει επίσης να λαμβάνει υπ’ όψιν της επιμέρους ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα, όπως:
β1. τις αντοχές και τις δυνατότητες δομικής ενσωμάτωσης μεταναστών στην ελληνική κοινωνία,
β2. την ευαίσθητη από γεωγραφικής άποψης θέση του ελληνικού κράτους, το οποίο είναι εκτεθειμένο σε αυξημένα μεταναστευτικά ρεύματα.
Σε αυτό το πλαίσιο είναι ιδιαίτερα σημαντική η επανεξέταση της πολιτικής χορήγησης ασύλου και ο ορθολογικός επαναπροσδιορισμός του γενικού πλαισίου, ώστε να μη απαξιώνεται και υποβαθμίζεται η εξ ορισμού επιλεκτική αυτή διαδικασία μέσω της μαζικής απόδοσης ασύλου σε μετανάστες ως υποκατάστατο της διαδικασίας ομαλής ένταξής τους στην κοινωνία της χώρας υποδοχής.
γ. Η προβολή της Κυρίαρχης Κουλτούρας στο πλαίσιο της θεσμικής πραγματικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν δομήσει το πλαίσιο της μεταναστευτικής τους πολιτικής και το συνδεόμενο με αυτήν πλαίσιο απόδοσης ιθαγένειας επί τη βάσει της διατήρησης της κοινωνικής συνοχής, της πολιτισμικής ομοιογένειας και της αποδοτικότητας. Η πρόκριση των δημοκρατικών αξιών του ευρωπαϊκού πολιτισμού, η υπεράσπιση των ανθρωπιστικών αξιών του δυτικού πολιτισμού, η καταδίκη αναχρονιστικών πρακτικών συνδέονται με την ομαλή ενσωμάτωση των αλλοδαπών μεταναστών στο εγχώριο πολιτιστικό πλαίσιο εκάστης χώρας.
Η προβολή της Κυρίαρχης Κουλτούρας, του εγχωρίου δηλαδή κοινωνικού και πολιτισμικού πλαισίου αξιών αποτελεί πραγματικότητα σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Ακόμη και τα κράτη του πρώην πολυπολιτισμικού προτύπου, δηλαδή το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία, πλέον έχουν θεσπίσει διαδικασίες ένταξης και ενσωμάτωσης των αλλοδαπών μεταναστών, όχι συνύπαρξης παράλληλων και στεγανών κοινωνιών στο πλαίσιο της μαξιμαλιστικής πολυπολιτισμικότητας, το οποίο ίσχυε έως πρόσφατα στα δύο ανωτέρω κράτη.
δ. Η ενίσχυση της συλλογικής πολιτισμικής ταυτότητας της ελληνικής κοινωνίας. Η ελληνική πολιτισμική ταυτότητα, μία από τις πλέον μακραίωνες και πλούσιες σε παγκόσμιο επίπεδο, συνίσταται τόσο στο σύνολο των ιστορικώς παραδεδομένων διακριτών γνωρισμάτων του ελληνικού λαού, όσο και στις μελλοντικές προβολές των ιδιαιτέρων γνωρισμάτων του ελληνικού κράτους. Η μετανάστευση και η συνακόλουθη διαδικασία της ομαλής ενσωμάτωσης των μεταναστών αποτελούν βασικές προϋποθέσεις μίας αποτελεσματικής πολιτικής, η οποία θα συμβάλλει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα στην ανάπτυξη του ελληνικού κράτους. Καταλυτικής σημασίας είναι η αποδοχή των αξιών του κυρίαρχου ελληνικού και ευρωπαϊκού πολιτισμικού πλαισίου από τους μετανάστες, οι οποίοι ενδιαφέρονται να αποκτήσουν στο μέλλον την ελληνική ιθαγένεια σε μία σχέση ισοτιμίας και επίγνωσης των καθηκόντων που επιφέρει η πρόσκτηση της ιδιότητας του Έλληνα πολίτη.

* Ο Ιωάννης Κωτούλας είναι ιστορικός, υπ.Δρ.Φ., συγγραφέας των μελετών Μετανάστευση και Κυρίαρχη Εθνική Κουλτούρα (Παπαζήσης 2011) και Πρότυπα μεταναστευτικής πολιτικής (Παπαζήσης 2012).

Η ομάδα Κάθε Σάββατο στην Αθήνα με την υποστήριξη των εκδόσεων Παπαζήση παρουσιάζει τη μελέτη του ιστορικού Ιωάννη Κωτούλα Μετανάστευση και Κυρίαρχη Κουλτούρα: Θρησκεία-πολιτική-πολυπολιτισμικότητα (εκδ. Παπαζήση), μία νέα εξέταση του μεταναστευτικού ζητήματος, το Σάββατο 24/3, 12.30 στην Ελληνοαμερικανική Ένωση (Μασσαλίας 22). Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι Νίκος Βατόπουλος, Δημοσιογράφος, Υπεύθυνος του καθημερινού πολιτιστικού ρεπορτάζ της «Καθημερινής», Κυριάκος Νικολάου-Πατραγάς, Διδάσκων Ισλαμικού Δικαίου και Θεσμών, Πανεπιστήμιο Αθηνών , Jean-Daniel Colombani, Πρόεδρος Ένωσης Μεταναστών Ελλάδας. Η εκδήλωση συνοδεύεται με προβολή ντοκιμαντέρ για την πολυπολιτισμικότητα.