Ηλεκτρισμός εναντίον φωταερίου!

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Η Αθήνα μέχρι την όγδοη δεκαετία του 19ου αιώνα φωτιζόταν από το γκάζι, το φωταέριο. Ήταν όμως η εποχή του ηλεκτρισμού και με πρωτοβουλία ενός άγνωστου στους πολλούς ανθρώπου, του διευθυντή του Φωταερίου Κ. Δεκώστα, δημιουργήθηκε το πρώτο «εργοστάσιο παραγωγής» σε οικόπεδο που αγοράστηκε από την Εταιρεία του Φωταερίου στην οδό Πανεπιστημίου. Όταν εγκαταστάθηκαν τα μηχανήματα άρχισε δειλά δειλά η παραγωγή ρεύματος που διοχετευόταν σε κτίρια τα οποία βρίσκονταν σε μικρή απόσταση από το εργοστάσιο. Η εταιρεία απευθύνθηκε άμεσα στον Δήμο Αθηναίων ζητώντας να υπογράψουν νέα σύμβαση, η οποία θα έδινε το δικαίωμα στην εταιρεία να προχωρήσει στον ηλεκτρισμό των κεντρικών πλατειών και των μεγάλων δρόμων.

Την ίδια εποχή όμως, το 1887, εμφανίζεται και ο ανταγωνισμός. Στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δημοσιεύεται Βασιλικό Διάταγμα με το οποίο επιτρεπόταν «η παραγωγή και παροχή του ηλεκτρικού φωτός και ηλεκτρικής δυνάμεως εν Αθήναις εις την “Γενική Εταιρείαν Εργοληψιών”». Ιδιοκτήτες της εταιρείας οι γνωστοί τότε βιομήχανοι Βλάγκαλης και Μάτσαλ. Το εργοστάσιο εγκαταστάθηκε στη γωνία Πανεπιστημίου και  Αγχέσμου (νυν Βουκουρεστίου) και τα μηχανήματα είχαν ισχύ παραγωγής αρχικά 150 kw.

O ηλεκτρισμός ενθουσίασε τους κατοίκους, οι οποίοι επισκέπτονταν την έδρα της εταιρείας για να δουν το θαύμα της τεχνολογίας. Οι εφημερίδες μιλούν για «παντοδυναμία του Μάγου ηλεκτρισμού, μετ’ ον πολύ θα καταργήση την χρήσιν του ξύλου και του ξυλάνθρακος ως καυσίμου ύλης πληρών αυτός πάσας τας χρείας του ανθρώπου». Κεντρικά ξενοδοχεία, μεγάλα καφενεία, Ανάκτορα, Υπουργεία και πολυτελείς κατοικίες συνδέονται πρώτα στο δίκτυο και ακολουθούν οι τράπεζες, τα εμπορικά καταστήματα και οι βιοτεχνίες. Έναν χρόνο αργότερα, η παραγωγή αυξήθηκε σε ισχύ 400 kw, προβληματίζοντας έντονα τους υπευθύνους «της Εταιρείας Αεριόφωτος» που έβλεπαν τον ανταγωνισμό ολοένα να αυξάνεται.