Η εμφάνιση των «συμβασιούχων» στο Ελληνικό Δημόσιο

Έκτακτοι υπάλληλοι στο Ελληνικό Δημόσιο υπήρχαν σχεδόν από τη σύσταση του ελληνικού κράτους, ενώ είναι λίγο έως πολύ γνωστή η ιστορία της μονιμότητας και οι περιπέτειες των απολυμένων στην πλατεία Κλαυθμώνος. Αλλά οι «συμβασιούχοι», με την έννοια των εκτάκτων που γνωρίσαμε στις ημέρες μας, πρωτοπροσλήφθηκαν κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων για να καλυφθούν οι ανάγκες των υπηρεσιών Επισιτισμού, Μεταφορών, Κρατικών Προμηθειών κ.λπ. Οι υπηρεσίες αυτές σταδιακά καταργήθηκαν ή συγχωνεύθηκαν στα διάφορα υπουργεία. Ολόκληρη όμως τη δεκαετία που ακολούθησε οι ιδιόμορφοι εκείνοι «συμβασιούχοι» όχι μόνο δεν «τακτοποιήθηκαν», αλλά εργάζονταν ακόμη ως «έκτακτοι» στα τέλη της δεκαετίας 1920.

Εν τω μεταξύ, πολλαπλασιάζονταν διαρκώς, μέχρι που έφτασε -γύρω στα 1930- το ένα δέκατο των δημοσίων υπαλλήλων να είναι «συμβασιούχοι»! Την πρωτοκαθεδρία τότε κρατούσαν τα Υπουργεία Υγιεινής, Συγκοινωνίας και Δικαιοσύνης, ενώ δεν εξαιρείτο και η Βουλή, στην οποία απασχολούνταν 18 υπάλληλοι. Όταν ανέλαβε για τελευταία φορά την Πρωθυπουργία ο Ελευθέριος Βενιζέλος και λόγω των ειδικών οικονομικών συνθηκών -οι οποίες κατέληξαν σε πτώχευση- σκέφθηκε να απολύσει τους περίπου τέσσερις χιλιάδες συμβασιούχους που βρήκε να υπηρετούν στα Υπουργεία.

Αλλά ποιος είδε τον Θεό και δεν τον φοβήθηκε! «Γλισχρότατα αμειβόμενοι ζουν κάτω από την διαρκή τρομοκρατίαν της αμέσου απολύσεως», έγραφε η εφημερίδα «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ», συμπληρώνοντας πως αν τολμούσαν να διαμαρτυρηθούν, την επομένη θα έχαναν τη δουλειά τους. Ο μισθός τους το 1930 που είχε ανοίξει η συζήτηση κυμαινόταν στις 800 δραχμές. Άλλες εφημερίδες έγραφαν πως επίτηδες τους διατηρούσαν σε εκκρεμότητα για να χρησιμοποιούνται ως «απεργοσπαστικός μηχανισμός» στις περιπτώσεις απεργίας των δημοσίων υπαλλήλων.

Πάντως, εκείνοι που πανηγύριζαν κυριολεκτικά ήταν «οι διάφοροι ισχυροί κομματάρχαι οίτινες έχουν μεταβάλει το κράτος εις κομματικόν φέουδο». Όσο για την κυβέρνηση Βενιζέλου, βρήκε τη «μέση οδό» αφού απέλυσε έναν μεγάλο αριθμό και τους υπόλοιπους τους μονιμοποίησε ως «απαραιτήτους διά την υπηρεσίαν».