Οι περίφημες κρήνες των Αθηνών

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

Ο σημερινός εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Νερού μας δίνει την ευκαιρία να αναφερθούμε στον βασικό τρόπο ύδρευσης της Αττικής που ήταν κάποτε οι κρήνες. Από περιγραφές περιηγητών διαπιστώνουμε ότι κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας –όπως και την πρώτη εκατονταετία ελεύθερης ζωής– το πρόβλημα της ύδρευσης απασχολούσε έντονα την Αθήνα. Την περίοδο αυτή κτίζονται Κρήνες μέσα και έξω από την πόλη. Ωστόσο, οι μεγαλύτερες ανάγκες των κατοίκων καλύπτονταν από το αρχαίο Αδριάνειο Υδραγωγείο.
Η εκκλησία και η βρύση στην παλιά Αθήνα, αποτέλεσαν για πολλούς αιώνες τους μοναδικούς δημόσιους χώρους κοινωνικής συνάθροισης και συνεύρεσης των Αθηναίων. Εκτιμώντας τους λόγους αυτούς, οι πρόγονοί μας έδιναν μεγάλη σημασία στα κτίσματα αυτά, που κατασκευάζονταν με το μεράκι των λαϊκών μαστόρων, συνοδευόμενο από τα καλύτερα οικοδομικά υλικά. Οι κρήνες της Αθήνας που βλέπουμε στα χαρακτικά των ευρωπαίων περιηγητών χρονολογούνται κυρίως από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ενώ ελάχιστες διασώζονται έως και τις ημέρες μας και αποτελούν μοναδικά έργα λαϊκής αρχιτεκτονικής και γλυπτικής στο είδος τους. Πολλές έφεραν λιθανάγλυφες παραστάσεις που απεικόνιζαν διάφορα θέματα της αρχαίας Αθήνας, καθώς και χριστιανικά και βυζαντινά σύμβολα.
Περίφημες κρήνες της παλιάς Αθήνας ήταν του Ψυρρή, Χασεκή, Τάτση, Μπουμπουνίστρα, Αγά Βρύση, Βρυσάκι, Καλλιρρόη, Λέκκα, Καλαμιώτη, η βρύση του Αλίκοκκου, η κρήνη του Γεράνη, η κρήνη του Σολάκη, των Αέρηδων και του Αγίου Φιλίππου. Δηλαδή, ήταν διεσπαρμένες με τέτοιον τρόπο ώστε να εξυπηρετούνται όλα τα τμήμα της μικρής πόλης.
Ο Γρηγόριος Καμπούρογλου ο οποίος θαύμαζε τις αθηναϊκές κρήνες αναφέρει πικραμένος : «Και πρέπει πράγματι να έχει κανείς μεγάλην δύναμιν αναισθησίας και απονιάς διά να καταστρέψει μίαν παλαιάν βρύσιν». Δυστυχώς όλες οι παλιές βρύσες της Αθήνας καταστράφηκαν και δεν διασώζεται πλέον καμία.