Ο Αρχιεπίσκοπος που έσωσε πάνω από οκτακόσιες εκκλησίες
Σκηνές συγκινητικές και πρωτόγνωρα περιστατικά κατέγραφαν οι χρονογράφοι στις 5 Απριλίου 1951, όταν ξεκίνησε ένας μοναδικός έρανος. Σκοπός να συγκεντρωθούν χρήματα για να διασωθούν περίπου 800 εκκλησίες και ξωκλήσια που καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές. «Την Ελλάδα πρέπει να την αναζητήσωμεν και θα την βρούμε μόνον στο Ελληνικό χωριό», έγραφε ο δημοσιογράφος Π. Τσιμπιδάρος, συμπληρώνοντας πως «η εκκλησία για το χωριό είναι το παν και γενεές γενεών την έκαμαν κέντρο της ζωής των».
Τελικά, τα αποτελέσματα εκείνης της εκστρατείας ήταν εντυπωσιακά, αφού κατόρθωσαν να διασώσουν σημαντικότατο τμήμα του λαϊκού μας πολιτισμού, από τα βουνά της Ηπείρου και της Θεσσαλίας μέχρι τα υψώματα των ελληνο-βουλγαρικών συνόρων και τις άκρες της Θράκης μας. Περισσότερες από 650 εκκλησίες αναστηλώθηκαν εκ βάθρων ή ανακαινίστηκαν, χιλιάδες τοιχογραφίες συντηρήθηκαν, εκατοντάδες τέμπλα αποκαταστάθηκαν, ενώ ταυτόχρονα πραγματοποιήθηκε μια μοναδική απογραφή του εκκλησιαστικού μας πλούτου. Το ποσόν που συγκεντρώθηκε από τον πανελλήνιο εκείνον έρανο έφθασε τα 22 δισεκατομμύρια δραχμές, ποσόν ασύλληπτο ακόμη και με τα σημερινά μέτρα.
Επικεφαλής του εράνου είχε τεθεί ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων, ο οποίος στις 9:30 το πρωί έδωσε το σύνθημα για να ηχήσουν χαρμόσυνα οι καμπάνες σε όλους τους ναούς της χώρας. Και ενώ στις εκκλησίες γίνονταν δεήσεις, σαράντα χιλιάδες άνθρωποι ξεχύνονταν στους δρόμους χαμογελώντας. Επιχειρηματίες, εταιρείες, καταστήματα, σχολεία, δημόσιοι και απλοί άνθρωποι έδωσαν ό,τι μπορούσαν για να διασωθούν οι εκκλησίες. Ωστόσο, ο Αρχιεπίσκοπος επισκέφθηκε έναν πολύτεκνο εργάτη στη Νίκαια. Ονομαζόταν Γαβριήλ Δουκάκης και επειδή δεν είχε χρήματα ανέλαβε να σοβαντίσει δωρεάν μια εκκλησία στην Ήπειρο. Και παραδίπλα επισκέφθηκε την πάμπτωχη κυρία Ζαφειρία, που πρόσφερε τη μοναδική περιουσία της, τον προσφυγικό σταυρό που κουβαλούσε στο λαιμό της 86 ολόκληρα χρόνια…