Ο περίλαμπρος πρωτοχρονιάτικος εορτασμός στην Πόλη στα χρόνια του Βυζαντίου

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

Τις πιο λαμπρές Πρωτοχρονιές της ιστορίας τις γνώρισαν η Κωνσταντινούπολη και η αυλή του Βυζαντίου. Στολιζόταν από νωρίς ο Ναός της Υπεραγίας Θεοτόκου του Φάρου, μία από τις εκκλησίες στον περίβολο του Παλατιού. Το εσωτερικό του Ναού ραντιζόταν με ροδοστάγματα για να υποδεχτεί τις μεγάλες κυρίες και τους άρχοντες του Βυζαντίου. Οι επίσημοι κατέφθαναν μέσα σε πολυτελή φορεία και συνωθούνταν κάτω από τις μαρμάρινες στοές που περιέβαλαν την πλατεία Αυγούστου, τη μεγάλη πλατεία των Ανακτόρων. Στην ανατολική πλευρά της δέσποζε ο όγκος της Αγίας Σοφίας.

Οι αρχόντισσες έκαναν την εμφάνισή τους, με περίεργα καπέλα, περίεργα φορέματα και χειρίδες που έπεφταν μέχρι τα πόδια. Μεταξωτά πολύχρωμα υποδήματα και υπερβολική περιποίηση του προσώπου ήταν τα χαρακτηριστικά τους. Τους περίμενε ο αρχιευνούχος για να χτυπήσει τρεις φορές τη θύρα. Μέσα ανέμεναν οι δεσπότες, γιοι και αδελφοί του βασιλιά. Πλάι τους θεράποντες με λευκούς χιτώνες που κρατούν τις πολυτελείς χλαμύδες με τις οποίες περιέβαλαν τους δεσπότες. Πολύτιμα υφάσματα από βύσσο και πορφύρα, στολισμένα με ανατολική καλαισθησία.

Μέσω των διαδρόμων οι δεσπότες οδηγούνται στην κοντινή εκκλησία της Υπεραγίας Θεοτόκου του Φάρου, όπου απαγγέλλονταν ευχές. Ακολουθούσε μεγαλοπρεπέστατη λιτανεία με λάβαρα, εξαπτέρυγα και σταυρούς. Όταν έτυχε να χιονίζει η υπηρεσία του Παλατιού φρόντιζε να σχηματίζει στοά σκεπασμένη από υφάσματα. Η πομπή κατέληγε στην κοντινή εκκλησία του Αγίου Βασιλείου, όπου αμέσως άρχιζε η Λειτουργία. Όταν διαβαζόταν το Ιερό Ευαγγέλιο οι δεσπότες αποσύρονταν και εισέρχονταν στην πιο λαμπρή αίθουσα του Παλατιού, την αίθουσα του Χρυσοτρίκλινου.

Οι δεσπότες καθισμένοι στους χρυσούς θρόνους τους περίμεναν τους επισήμους που προσκυνούσαν και εύχονταν το σύνηθες «εις πολλούς και αγαθούς χρόνους». Κάθε προσερχόμενος οδηγείτο μπροστά στον δεσπότη κρατούμενος από τις μασχάλες από δύο αυλικούς. Αυτές είναι μερικές από τις πρωτοχρονιάτικες εικόνες που ζούσε το πάλαι ποτέ ακμαίο Βυζάντιο.