Το “τις πταίει” του Χαρίλαου Τρικούπη που οδήγησε στη φυλακή

«Αηδιάζοντες και αγανακτούντες και βλέποντες την γενικήν κατάπτωσιν των πολιτευομένων ερωτώμεν αυτούς, μη τυχόν αληθώς πταίει το Έθνος;». Είναι το βασικό ερώτημα που έθετε ο Χαρίλαος Τρικούπης όταν δημοσίευε, σαν
χθες, στις 29 Ιουνίου 1874 στην εφημερίδα «ΚΑΙΡΟΙ» του Πέτρου Κανελλίδη το πολύκροτο άρθρο «Τις πταίει;». Ένα άρθρο που τον οδήγησε πίσω από τα σίδερα της φυλακής, αλλά ταυτόχρονα τον καθιέρωσε στη λαϊκή συνείδηση ως
ηγέτη και του έδωσε -αργότερα- τη δυνατότητα να κυβερνήσει τον τόπο.

Διαπίστωνε ο διορατικός Τρικούπης αφενός ότι κατείχαν την εξουσία κυβερνήσεις που δεν διέθεταν τη λαϊκή εμπιστοσύνη και αφετέρου ότι έριχναν τις ευθύνες στον λαό. Κάτι σαν το «μαζί τα φάγαμε» των δικών μας ημερών. Προβληματιζόταν, δε, αν υπήρχε άλλη διέξοδος από την επανάσταση και απαντούσε στο θεωρητικό ερώτημα μήπως έφταιγε το Έθνος για την κακοδαιμονία που επικρατούσε στη χώρα.

Δεν δίστασε ο Χαρίλαος Τρικούπης -με κόσμιο τρόπο- να επιτεθεί και στον ανώτατο άρχοντα της χώρας, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως «δεν πταίει το Έθνος» και ότι αλλού ήταν «το κακόν», υπονοώντας την κατάπτωση των θεσμών, την έλλειψη σεβασμού στη λαϊκή θέληση και τους διεφθαρμένους πολιτικούς.

Πριν φυλακιστεί όμως για τις απόψεις του πρόλαβε να δημοσιεύσει στην ίδια εφημερίδα ένα ακόμη άρθρο με τον τίτλο «Παρελθόν και ενεστώς». Διαπίστωνε πως στο παρελθόν υπήρχαν αρνητικά φαινόμενα, αλλά τουλάχιστον προόδευε η διοίκηση, λειτουργούσε η κυβερνητική μηχανή. Έγραφε χαρακτηριστικά: «Εις την κληροδοτηθείσαν ημίν υπό του παρελθόντος πολιτικήν διαφθοράν εις άκρον επιταθείσαν, επιπροσετέθη η άμεσος ενέργεια της Κυβερνήσεως προς κοινωνικήν εξαχρείωσιν»!

Η συνέχεια είναι γνωστή και διδακτική. Η γενική εξέγερση του λαού συνέτριψε το παλαιό σύστημα και ανέτειλε το άστρο του Χ. Τρικούπη, ο οποίος τον Απρίλιο του 1875 σχημάτισε την πρώτη από τις επτά κυβερνήσεις του.