Στις φτωχογειτονιές των Αθηνών στο γύρισμα του 19ου αιώνα

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς.

Το απώτατο κατοικημένο τμήμα της πόλης ήταν το Γκαζοχώρι. Η γειτονιά όπου είχαν εγκατασταθεί οι πλέον ταλαίπωροι και φτωχοί κάτοικοι των Αθηνών. Πρόκειται για άθλιο συνοικισμό από παράγκες και καλυβόσπιτα που είχαν σχηματιστεί στη δυτική πλευρά του εργοστασίου του Αεριόφωτος. Εκεί στεγάζονταν και τα περισσότερα πορνεία που βρίσκονταν υπό τον άμεσο έλεγχο των αστυνομικών αρχών. Κάτω από τις γραμμές του τρένου Αθηνών-Πελοποννήσου, στην περιοχή προς τον Βοτανικό Κήπο -εκεί όπου σήμερα η γειτονιά του Βοτανικού- είχε εγκριθεί το σχέδιο πόλης, αλλά ελάχιστες κατοικιές υπήρχαν, ενώ σχεδόν ακατοίκητη ήταν και η περιοχή του Ρούφ. Ωστόσο, εκεί είχαν ήδη δημιουργηθεί στρατιωτικές εγκαταστάσεις που φιλοξενούσαν περίπου 500 άνδρες.
Το Μεταξουργείο ήταν ήδη κατοικημένο, με όριο τα «σίδερα» του τρένου, (τη σημερινή δηλαδή λεωφόρο Κωνσταντινουπόλεως). Από τότε οι κάτοικοι της γειτονιάς αυτής διαμαρτύρονταν για την υποβάθμισή της από τις οχλούσες χρήσεις. Με επιστολή τους, κατήγγειλαν στην καθημερινή εφημερίδα του Ιωάννη Καμπούρογλου ότι «κατά την συνοικίαν Μεταξουργείου και επί της οδού Θερμοπυλών υπ’ αριθμ. 56 λειτουργεί χαμαιτυπείον», όπου «συμβαίνουσιν καθ΄εκάστην εσπέραν ρήξεις μεταξύ πολιτών και στρατιωτών, αι σύζυγοι, αι θυγατέρες και αι αδελφαί ημών δεν δύνανται να εξελθώσιν εις τας θύρας και τα παράθυρα ένεκεν των εκπεμπομένων απρεπών φράσεων και των διαπραττομένων ασχημιών σχεδόν εν μέση οδώ».
Λίγο πιο κάτω στην περιοχή του Προφήτη Δανιήλ, κάτω από ανθυγιεινές συνθήκες και με άτακτο τρόπο, είχαν αναπτυχθεί σπιτόπουλα, δημιουργώντας ένα είδος συνοικισμού περίπου 900 ανθρώπων. Όσο για την Κολοκυνθού (φωτό), τη γειτονιά παρά τον Κηφισσό ποταμό, χρειαζόταν τότε 12 λεπτά για φτάσεις εκεί με τον ιπποσιδηρόδρομο. «Η κώμη αυτή με τους πολλούς κήπους της, με τα οπωροφόρα δένδρα της, με το δροσερόν του κλίματός της καθίσταται εις τους Αθηναίους προσφιλής μάλιστα κατά το θέρος», έγραφε ο Π. Οικονόμου.