Οι «Διεθνείς Κοσμογράφοι» στους δρόμους των Αθηνών και οι παραστάσεις που σκανδάλιζαν

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

«Eδώ, Κύριοι, με μια δραχμή ταξιδεύετε σ’ όλο τον κόσμο. Τα θαύματα της Ευρώπης και του Βενιζέλου!». Ο θεατρικός επιχειρηματίας του δρόμου φώναζε από το πρωί έως το βράδυ, προσκαλώντας το «φιλοθεάμον κοινόν και την γενναίαν φρουράν» της πρωτεύουσας. Όποιος καθόταν στο καρεκλάκι έβλεπε τα θαύματα της Ευρώπης αλλά και της Αμερικής. Φωτογραφίες από το Άγαλμα της Ελευθερίας, τον Άγνωστο Στρατιώτη, αλλά και πρωταγωνιστές της ελληνικής πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και καλλιτεχνικής ζωής.
Άλλοι το αποκαλούσαν «Πανόραμα», άλλοι «Κινητοσκόπιον», πολλοί «Διεθνή Κοσμογράφο» και ακολουθούσε μακρά σειρά ονομασιών που αποσκοπούσαν στον εντυπωσιασμό των περαστικών και την προσέλκυση πελατών. Ήταν ένα από τα θεάματα που μπορούσαν να απολαύσουν όσοι τριγυρνούσαν στους δρόμους των Αθηνών τις δεκαετίες 1920-30. Το μακρόστενο «μηχάνημα», έχοντας πάγκους και από τις δύο πλευρές ή καρεκλάκια για τρεις ή τέσσερις θεατές, λειτουργούσε ως στερεοσκόπιο, ενώ στις πλέον εξελιγμένες μορφές του επιτυγχανόταν μια μορφή κίνησης με ταχεία παράθεση των φωτογραφιών.
Τα «Πανοράματα» του δρόμου στήνονταν συνήθως σε πλατείες στο κέντρο και τις γειτονιές της πόλης, σε ανοιχτούς χώρους αλλά και στο περιθώριο των θρησκευτικών πανηγυριών. Ήταν δε απίστευτη η θεματολογία που παρουσίαζαν. Ξαφνικά ανακατευόταν ο Γκάντι με Άραβες πρίγκιπες, άγριους της Αφρικής, αποκεφαλισμένους λήσταρχους της ελληνικής επαρχίας αλλά και ημίγυμνες Παρισινές καλλονές. Εξάλλου, μέσω του «Διεθνούς Κοσμογράφου» είδαν γυμνές γυναίκες πολλοί Έλληνες, ήταν όμως και από τις βασικές αιτίες σύλληψης των υπαίθριων επιχειρηματιών, οι οποίοι κατηγορούνταν για «προσβολή της δημοσίας αιδούς».
Εννοείται ότι τα πειράγματα, τα αστεία και οι συνεχείς παρεξηγήσεις ήταν φαινόμενα που καλείτο να αντιμετωπίσει ο «επιχειρηματίας», ο οποίος, τελειώνοντας τις… παραστάσεις του, κατέβαζε τα ρολά, δηλαδή τις τέντες που σκέπαζαν το «Κινητοσκόπιον».

ΠΗΓΕΣ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
Είναι γνωστό πως το μεγαλύτερο μέρος των δημοσιεύσεων στην εφημερίδα μας αλλά και στον ιστότοπο www.mikros-romios.gr στηρίζεται σε αδημοσίευτες πηγές και είναι προϊόν πρωτογενούς έρευνας.
Επειδή δεν είναι δυνατόν να παρατίθενται παραπομπές, λόγω του δημοσιογραφικού χαρακτήρα των δημοσιεύσεων, οι ερευνητές που επιθυμούν να εντρυφήσουν περισσότερο στα δημοσιευόμενα θέματα μπορούν να επικοινωνούν με το Τμήμα Αρχειακών Μελετών του «Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών - Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία» (Tηλ: 210-3426833 και 210-3231397) ή ηλεκτρονικά (info@mikros-romios.gr), ώστε να ενημερώνονται για παραπομπές ή να συλλέγουν συμπληρωματικές πληροφορίες.