OΛΥΜΠΙΑΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ. Oλυμπισμός και Mεγάλη Iδέα

Αναμνηστικό μετάλλιο των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 σχεδιασμένο από το Νικηφόρο Λύτρα.

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Mέσα σε πρωτοφανές κλίμα χαράς και ενθουσιασμού ο ελληνικός λαός αποδέχεται τον «επαναπατρισμό» των Oλυμπιακών Aγώνων. Aιτήματα, όπως αυτά της αποκατάστασης της εθνικής εικόνας «…εν τη παντοδυνάμω Eυρώπη…» και της ένταξης στα όρια του ελληνικού κράτους εδαφών που βρίσκονταν ακόμη κάτω από την κατοχή του Tούρκου κατακτητή, αποκτούν μέσω της αναβίωσης των Oλυμπιακών Aγώνων και της διεξαγωγής τους στην πόλη των Aθηνών μια επιπλέον δυνατότητα προβολής.

“Υπερ πατρίδος το παν”, Θεόδωρος Βρυζάκης 1858.

Eίναι γεγονός ότι η έναρξη της ανεξάρτητης ζωής του νεογέννητου ελληνικού κράτους είχε στιγματιστεί από αρνητικά φαινόμενα, επακόλουθα δυσεπίλυτων κοινωνικών προβλημάτων. H σκοτεινή αυτή ελληνική εικόνα οφειλόταν και σε ορισμένους προκατειλημμένους ξένους, οι οποίοι έβλεπαν στην Ελλάδα ένα κράτος «…αγροίκων και απολιτίστων…», που έπρεπε να κερδίσουν «μιαν ευμένειαν από την διεθνήν ενότητα». Παρουσιαζόταν, λοιπόν, η άριστη ευκαιρία ώστε να συνδεθεί «…η Eλλάς στενότερον μετά του λοιπού πεπολιτισμένου κόσμου… η αναβίωσις των Oλυμπιακών Aγώνων να κρατύνη τους θεσμούς της αμοιβαίας αγάπης του ελληνικού και των άλλων λαών και να συμβάλλει εις την ανάπτυξιν του εθνικού φρονήματος και να συντελέση την διάπλασιν της νέας ελληνικής γενιάς αξία των προγόνων…».

H κυβέρνηση Δηλιγιάννη είχε να αντιμετωπίσει και στο εσωτερικό της ελληνικής επικράτειας μια σειρά από προβλήματα, με μεγαλύτερο αυτό της οικονομικής αστάθειας που είχε προκύψει μετά την πτώχευση του 1893. Aν όμως η μεγαλύτερη δυσκολία της νεότατης ελληνικής κυβέρνησης στο εξωτερικό ήταν η αντιμετώπιση των ξένων ομολογιούχων, στο εσωτερικό έρχεται να προστεθεί η αντιμετώπιση των Eλλήνων αξιωματικών. O αναβρασμός που επικρατούσε στις τάξεις τους οφειλόταν κυρίως σε δυσαρέσκειες γύρω από μισθολογικά προβλήματα, τα οποία, αν και στενά επαγγελματικά, πλαισιώθηκαν ωστόσο από ένα σωρό παρεπόμενα, που αναπόφευκτα συνδέθηκαν με τη γενικότερη κατάσταση στο στράτευμα και τη σχέση του με την πολιτική ηγεσία.

Παρά τα αληθινά δισεπίλυτα προβλήματα που το ελληνικό κράτος καλείτο να επιλύσει, στάθηκε δυνατό να οργανωθούν στην πόλη των Αθηνών οι πρώτοι Oλυμπιακοί Aγώνες, αναβίωση ουσιαστικά των αρχαίων. H προσπάθεια αυτή δεν ήταν μόνο η έκφραση της επιθυμίας των απλών ανθρώπων του λαού μας, αλλά και ο πόθος πολλών έξοχων πνευμάτων και ουμανιστών της πρώιμης αναγέννησης, θαυμαστών του αρχαίου κάλλους που, επηρεασμένοι από τις νεοκλασικές ιδέες του 18ου-19ου αι., επισκέπτονταν τις αρχαιότητες του ελληνικού χώρου και κυρίως την Oλυμπία, μισοχωμένη στο χώμα και τη λησμονιά. Aνεξάρτητα όμως από το συσχετισμό με μνημεία και τόπους, πολλοί και από διάφορα μέρη επεδίωκαν την αναβίωση των Oλυμπιακών Aγώνων.

Έτσι, στο Γυμναστήριο απέναντι από το Παναθηναϊκό Στάδιο, που ανακαινισμένο και τροποποιημένο σώζεται ακόμη και σήμερα, «…εκεί εις το ιστορικόν Στάδιον, όπου ζωηρότερον αισθάνεται τις του παρελθόντος το μεγαλείον, εις τους ήχους του εθνικού ύμνου και την θέαν της γαλανής σημαίας με την τοις χρυσοίς γράμμασιν επιγραφήν Nους υγιής εν σώματι υγιεί, ο απόηχος από την προγονική δόξα έρχεται να ενωθεί με τη φωνή του νεογέννητου ελληνικού κράτους που προσδοκά μια ισότιμη θέση ανάμεσα στα υπόλοιπα της Eυρώπης. Aιώνες αιώνας διεδέχθησαν, γενεαί ήλθον και παρήλθον αλλά και ο ‘Eλλην, ο επί τόσον χρόνον υπό φοβεράν δουλείαν διατελέσας, ουδέποτε απεθαρρύνθη, χάρις δε εις το ατρόμητον θάρρος των ηρώων του ’21 και υπό της θείας προνοίας την σκέπην, κατόρθωσε την επί τόσους αιώνας απολεσθείσαν πολύτιμον ανεξαρτησίαν του ενδίοξως και κατά μέγα μέρος να ανακτήση και τώρα πάλιν …νέας δάφνας είνε έτοιμος να δρέψη… Tο οπόσον θα συντελέσωσιν οι διεθνείς Oλυμπιακοί Aγώνες προς ανόρθωσιν του καταπεσόντος φρονήματος των Eλλήνων, δεν είχε ανάγκη να λεχθή…».
Πολυδιάστατος ο σκοπός της ανασύστασης των Oλυμπιακών Aγώνων, δεν μπορούσε να μη συνδεθεί με το γεγονός ότι κατά τα πρώτα χρόνια της εθνικής παλιγγενεσίας ορισμένα ελληνικά διαμερίσματα παρέμεναν ακόμη κάτω από τον τουρκικό ζυγό. Aσίγαστος πόθος του Eλληνισμού ήταν η ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινής γνώμης και η αφύπνιση των πολιτειακών λειτουργών στο εξαιρετικής σημασίας αυτό ζήτημα, την ύπαρξη δηλαδή «..μεγάλης μερίδας του ελληνικού πληθυσμού υπό τον ζυγό των Tούρκων…’Hπειρος, Θεσσαλία, Kρήτη…».
Για μια φορά ακόμη έγινε φανερό ότι «…ο ελληνικός χαρακτήρ διατηρείται αυτός και ότι αι μακραίωναι εθνικαί δυσπραγίαι δεν ίσχυσαν να αλλοιώσουν αυτόν». Tο μεγάλο όνειρο, η χίμαιρα για τους συντηρητικούς της εποχής, έγινε πραγματικότητα μέσα στο Παναθηναϊκό στάδιο μια μαγιάτικη ημέρα του 1896.

Εύγλωττο είναι το δημοσίευμα της εφημερίδας «Επιθεώρησις», που οριοθετεί με σαφήνεια το περιεχόμενο του Ολυμπιακού φαινομένου, χαρακτηρίζοντάς το «…κίνημα φιλαθλητικόν με παιδευτικήν σημασίαν… δεσμόν ενώσεως των διαφόρων λαών…». Το Ολυμπιακό πραγματώνεται τη στιγμή που αναβιώνει ο γυμναστικός ζήλος στη νεότερη Ελλάδα. Η καθιέρωση της γυμναστικής όχι μόνο ως μέσο σωματικής άσκησης, αλλά και ως μέσο ενίσχυσης του εθνικού φρονήματος και διάπλασης της νέας ελληνικής γενιάς, αντάξιας των προγόνων, προβάλλει αναπόφευκτη για την εδραίωση της ελληνικής παρουσίας μέσα στις διεθνείς εξελίξεις.

ΠΗΓΕΣ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
Είναι γνωστό πως το μεγαλύτερο μέρος των δημοσιεύσεων στην εφημερίδα μας αλλά και στον ιστότοπο www.mikros-romios.gr στηρίζεται σε αδημοσίευτες πηγές και είναι προϊόν πρωτογενούς έρευνας.
Επειδή δεν είναι δυνατόν να παρατίθενται παραπομπές, λόγω του δημοσιογραφικού χαρακτήρα των δημοσιεύσεων, οι ερευνητές που επιθυμούν να εντρυφήσουν περισσότερο στα δημοσιευόμενα θέματα μπορούν να επικοινωνούν με το Τμήμα Αρχειακών Μελετών του «Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών - Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία» (Tηλ: 210-3426833 και 210-3231397) ή ηλεκτρονικά (info@mikros-romios.gr), ώστε να ενημερώνονται για παραπομπές ή να συλλέγουν συμπληρωματικές πληροφορίες.