Oι «Πλαστικές Εικόνες» στους δρόμους των Αθηνών

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Η σύγκρουση ανάμεσα στην ανώτερη αστική τάξη και στη λαϊκή τάξη του 19ου αιώνα ήταν απόρροια της προσπάθειας του νεοσύστατου ελληνικού κράτους να ενταχθεί στο δίκτυο των σύγχρονων πρωτευουσών της Ευρώπης. Η σύγκρουση αυτή διαμόρφωσε το κοινωνικό αλλά και το θεατρικό γίγνεσθαι των Αθηνών. Από τη μια υπήρχαν τα λαϊκά θεάματα με τους περιφερόμενους θιάσους, τα μπουλούκια, που έδιναν τη δική τους μάχη στα υπαίθρια αθηναϊκά θέατρα για να επιβιώσουν, και από την άλλη οι ευρωπαϊκοί θίασοι με τις γαλλικές οπερέτες και τις ιταλικές όπερες που προσείλκυαν το μεγαλοαστικό κοινό.
Οι παραστάσεις «πλαστικών εικόνων» είχαν βρει τον χώρο τους στις καλλιτεχνικές δράσεις της πρωτεύουσας και μαζί με τα νευρόσπαστα (:μαριονέτες) και τον Καραγκιόζη ψυχαγωγούσαν τα λαϊκά στρώματα. Η απαρχή των «πλαστικών εικόνων» οφειλόταν στη Γαλλίδα ακτιβίστρια Κατρίν ντε Βιβόν, Μαρκησία του Ραμπουγιέ (†1665). Ηταν κάτι αντίστοιχο με τις μεταμφιέσεις που βλέπουμε στους πεζόδρομους των μεγαλουπόλεων, όπου υπαίθριοι λαϊκοί καλλιτέχνες παραμένουν ακίνητοι ως «αγάλματα».
Στην Αθήνα και αυτό το είδος είχε τους υπηρέτες του, με πρωτοπόρο τον Γρίβα, γνωστό λαϊκό τύπο στην αθηναϊκή κοινωνία για τις παραστάσεις που έδινε. Με την ευκαιρία λοιπόν εθνικών εορτών ή επιλέγοντας γεγονότα και πρόσωπα από την ελληνική Ιστορία, άλλοτε εμφανιζόταν ως Σωκράτης, άλλοτε παρίστανε τον Κοραή κ.ά. Στην Εθνική Εορτή του 1888 «ο περιώνυμος λαϊκός ποιητής πλαστικών εικόνων Γρίβας» ετοίμασε «μίαν ωραίαν εικόνα του Διάκου του 1821, καθ’ ην ώραν συνελαμβάνετο υπό των τούρκων», ενώ λίγο αργότερα, ανήμερα του Αγίου Κωνσταντίνου, εκτέλεσε «εικόναν ωραίαν του Μεγάλου Κωνσταντίνου κρατούντος εκ της χειρός τον διάδοχον Κωνσταντίνον, εις ον παραδίδει τον θρόνον». Τριάντα χρόνια αργότερα, κορίτσια αστικών οικογενειών παρουσίαζαν ανάλογα θεάματα στο Βασιλικό Θέατρο.