To λανθασμένο δημοσίευμα για την ελληνική πατρότητα της νικοτίνης

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς.

Ανάμεσα στις απίστευτες ιστορίες ελληνικής πραγματικότητας και τις εμμονές ορισμένων που επιχειρούν πίσω από κάθε καλό και κακό της ανθρώπινης ιστορίας να ανακαλύπτουν ελληνικές ρίζες είναι η προέλευση της ονομασίας της νικοτίνης. Είναι μία από τις γραφικές πλευρές της ιστορίας του τσιγάρου στην Ελλάδα και πρωτοείδε το φως της δημοσιότητας τον Νοέμβριο 1930, όταν σε πρωτοσέλιδο καθημερινής και μάλιστα σοβαρής εφημερίδας ανώνυμος ιστοριογράφος υποστήριξε πως η ονομασία «νικοτίνη» είναι ελληνικής προέλευσης.

Απόδειξη δε τούτου, πάντα κατά την άποψή του, ήταν το γεγονός πως η νικοτίνη πήρε το όνομά της από τον Ιωάννη Νίκου που χάρισε απλόχερα το όνομά του στο φυτό του καπνού Nicotiana tabacum! Την κατάσταση έσπευσε να σώσει ο Σπύρος Μελάς, επισημαίνοντας το λάθος και γράφοντας πως προφανώς παραφραζόταν το όνομα του Ιωάννου Νικό, ή Jean de Nicot Villemain (1530-1600), όπως ονομαζόταν ο Γάλλος πρέσβης στην Πορτογαλία, ο οποίος το 1559 έστειλε φύλλα καπνού και σπόρων στη Γαλλία για να προωθήσει τις φαρμακευτικές ιδιότητές του. Πράγματι σε αυτόν οφείλει το όνομά της η νικοτίνη.

Όσο για την κακή συνήθεια, είχε φθάσει συντομότατα στον ελληνικό χώρο. Περιηγητές αναφέρουν πως ήδη τον 16ο αιώνα η ελληνική γη δεχόταν τους πρώτους σπόρους καπνού και βλάσταναν τα πρώτα φυτά των μακρόφυλλων γευστικών ελληνικών ποικιλιών. Και όπως επισημαίνεται στην εξαιρετική έκδοση του ΕΛΙΑ για τον καπνό, ως εισαγωγείς φέρονται δύο Γάλλοι, οι οποίοι μεταξύ των ετών 1573- 1589 καλλιέργησαν τον καπνό στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης. Τον 17ο αιώνα οι καπνοκαλλιέργειες έχουν απλωθεί στην Παλαιά Ελλάδα και στη Μακεδονία. Στο νεοσύστατο ελληνικό βασίλειο, επί Όθωνος παράγονταν στις Περιφέρειες Λιβαδειάς, Άργους και Καλαμών 450.000 οκάδες και εισάγονταν από τον τουρκοκρατούμενο ακόμη Αλμυρό και τη Θεσσαλία άλλες 120.000 οκάδες τον χρόνο.