ΟΛΥΜΠΙΑΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ. Η διοικητική υποδομή της πρώτης Ολυμπιάδας

Το Παναθηναϊκό Στάδιο υπό κατασκευή. Στο μέσο τα πρόχειρα εργαστήρια που χρησιμοποιούσαν οι μαρμαράδες.

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά

Στο αθλητικό συνέδριο του Παρισιού (1894) αποφασίσθηκε, μεταξύ άλλων, πως η οργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων είχε ανάγκη τη σύσταση ειδικών επιτροπών, οι οποίες θα αφορούσαν σε κάθε αθλητικό τομέα χωριστά. Οι επιτροπές αυτές θα ασχολούνταν με τους εντός του σταδίου αγώνες και τις γυμναστικές ασκήσεις, τη σκοποβολή, τα ναυτικά αγωνίσματα, την οπλομαχητική ή ξιφασκία, την ποδηλασία και τις γυμναστικές παιδιές. Στο πρόγραμμα του συνεδρίου προβλεπόταν και η σύσταση επιτροπής για τα ιππικά αγωνίσματα, αλλά αυτή δεν δρομολογήθηκε στην περίπτωση της Αθήνας, αφού ούτε υπήρχαν τα αναγκαία χρήματα για την κατασκευή ιπποδρομίου ούτε υπήρχε στην Ελλάδα κατάλληλο γένος αγωνιστικών ίππων.

Πέρα από τις προβλεπόμενες, από το συνέδριο, επιτροπές, δημιουργήθηκαν τρεις ακόμα με σκοπό την αντιμετώπιση ιδιαιτέρων πτυχών της εν Ελλάδι σχετικής κατάστασης. Αυτές αφορούσαν στην προετοιμασία αθλητών ικανών να λάβουν μέρος στους Αγώνες μέσω της ενίσχυσης των ελληνικών γυμναστικών συλλόγων, στη δεξίωση και εξυπηρέτηση των ξένων αποστολών και επισκεπτών, στην ανακαίνιση του Παναθηναϊκού Σταδίου. Η ολομέλεια της ελληνικής επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων συνεδρίασε στο Ζάππειο Mέγαρο, υπό την προεδρία του διαδόχου Κωνσταντίνου, και καταρτίσθηκαν οι ειδικές επιτροπές.

Κωνσταντίνος Μάνος.

Στην Επιτροπεία Ναυτικών Αγώνων πρόεδρος τοποθετήθηκε ο βασιλόπαις Γεώργιος, γραμματέας ο Παύλος Α. Δαμαλάς και μέλη ήσαν γόνοι γνωστών οικογενειών καραβοκυραίων όπως οι Δ. Κριεζής, Κ. Σαχτούρης, Γ. Κουντουριώτης, Δ. Αργυρόπουλος, Κ. Κανάρης. Στην Επιτροπεία Σκοποβολής πρόεδρος ήταν ο έτερος βασιλόπαις Νικόλαος. Στην Επιτροπεία Παρασκευής Ελλήνων Αθλητών πρόεδρος ετέθη ο Ανδρέας Ψύλλας, γραμματέας ο πανεπιστημιακός Σπυρίδων Λάμπρος, μέλη οι Ι. Χατζηδάκης, Ι. Φωκιανός, Χ. Κορύλλος, Ι. Νίδερ, Α. Γερούσης, Γ. Παπαδιαμαντόπουλος, Κ. Παπαμιχαλόπουλος, Κ. Λομβάρδος, Α. Διομήδης Κυριακός, Α. Θεμισταλέας. Στην Επιτροπεία Αθλητικών Ασκημάτων και Γυμναστικής πρόεδρος ετέθη ο γυμναστής Ι. Φωκιανός, γραμματέας ο διπλωμάτης και ακαδημαϊκός Γεώργιος Στρέιτ. Στην Επιτροπεία Ξιφασκίας πρόεδρος επελέγη ο Μελέαγρος Αθανασίου, γραμματέας ο Στέφανος Ράλλης και μέλη οι Π. Σκουζές, Χ. Ράλλης, Ε. Εμπειρίκος, Ν. Πύργος, Ε. Ρωμανός, Ι. Δελαπόρτας, Κ. Μηλιώτης Κομνηνός, Π. Κανάκης και Γ. Κολοκοτρώνης. Στην Επιτροπεία Ποδηλατικών Αγώνων πρόεδρος ήταν ο μηχανικός Νικόλαος Βλάγκαλης, γραμματέας ο Κ. Βελλίνης και μέλη οι Σπυρίδων Μαύρος, Νικόλαος Κοντογιαννάκης, Μάριος Φιλίπ και Ιάκωβος Θεοφιλάς. Στην Επιτροπεία Αθλητικών Παιδιών (αντισφαίριση κλπ.) πρόεδρος ο Φερνάνδος Σερπιέρης, γραμματέας ο Ιάκωβος Νεγρεπόντης και μέλη οι Α. Ραγκαβής, Π. Καλλιγάς, Α. Μερκάτης, Λ. Μελάς, Κ. Μάνος, Κ. Μέρλιν και Π. Καραπάνος. Η Επιτροπεία Παρασκευής και Ανακαινίσεως του Σταδίου είχε ως πρόεδρο τον Α. Θεοφιλά, γραμματέα τον Π. Καββαδία ενώ μεταξύ των μελών ήταν και ξένοι αρχαιολόγοι όπως οι Ντέρπφελντ, Χομόλ, Ρίτσαρντσον, Σμιθ. Στην Επιτροπεία της Δεξιώσεως πρόεδρος ήταν ο Ι. Κοκκίδης, γραμματέας ο Μ. Λάμπρος.

Η κεντρική επιτροπή των Αγώνων συνεδρίαζε στα ανάκτορα μέχρι τις παραμονές της Ολυμπιάδας, οπότε η αύξηση του όγκου των εργασιών την υποχρέωσε σε ενοικίαση χώρου, που ήταν το πρώτο πάτωμα της μεγάλης οικίας Μελά. Η επιτροπή για την προετοιμασία των Ελλήνων αθλητών απέδωσε σημαντικότατο έργο. Ήλθε σε επαφή με όλα τα υπάρχοντα γυμναστικά κέντρα όπου καλλιεργείτο ο αθλητισμός στίβου. Αυτά ήταν ο Πανελλήνιος Γυμναστικός Σύλλογος, ο Εθνικός Γυμναστικός Σύλλογος, ο Όμιλος Φιλάθλων, ο Όμιλος Πεζοπόρων Πειραιώς, ο Πεζοπορικός Σύλλογος Θηβών, ο Παναχαϊκός Γυμναστικός Σύλλογος, η Γυμναστική Εταιρεία Πατρών, ο Γυμναστικός Σύλλογος «Ίφιτος» (Πύργος), ο Γυμναστικός Σύλλογος Φιλιατρών, ο Γυμναστικός Σύλλογος Αιγίου, ο Παναιτωλικός Γυμναστικός Σύλλογος (Μεσολόγγι), ο Γυμναστικός Σύλλογος Κερκύρας, ο Γυμναστικός Σύλλογος Κύμης και η Γυμναστική Εταιρεία Γαλαξιδίου.

Με ακριβή τρόπο καθορίστηκαν τα σχετικά με τη συμμετοχή των αθλητών στους Πανελλήνιους προκριματικούς και κατόπιν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Όσοι θα διακρίνονταν στους Πανελληνίους Αγώνες του πρώτου δεκαημέρου του Μαρτίου του 1896 θα παρέμεναν για εξάσκηση στην Αθήνα με δαπάνες της επιτροπής. Σύμφωνα με τις αποφάσεις της επιτροπής, δικαιούνταν συμμετοχής μόνο τα εγγεγραμμένα μέλη των ελληνικών σωματείων. Αποκλείσθηκαν οι επαγγελματίες γυμναστές και οι έμμισθοι. Πάντως, η αρχική σύσταση της συγκεκριμένης επιτροπής τροποποιήθηκε. Ίσως στις τροποποιήσεις αυτές και την επιλογή μη αρμοδίων οφείλονται περιπτώσεις πρόχειρης εγγραφής αθλητών στους Ολυμπιακούς.

Όσον αφορά στην αθλητική προετοιμασία, ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στον Κωνσταντίνο Μάνο, ο οποίος με την πάροδο του χρόνου τοποθετήθηκε ως ένας από τους τέσσερις γραμματείς της επιτροπής για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο Μάνος είχε πλήρη ενημέρωση για την αθλητική κατάσταση διεθνώς και για αυτόν τον λόγο είχε ταξιδέψει αρκετά στο εξωτερικό. Ήταν γιος του παλαιού στρατιωτικού Θρασύβουλου Μάνου. Λίγα χρόνια αργότερα θα έδινε τη ζωή του για την απελευθέρωση της Μακεδονίας όπου είχε εκστρατεύσει με δικό του Σώμα. Ο ίδιος εκπόνησε τους πρώτους επίσημους ελληνικούς κανονισμούς, οι οποίοι τυπώθηκαν με δαπάνες της επιτροπής σε τεύχος 62 σελίδων με τον τίτλο «Πρόχειρος οδηγός προς προπαρασκευήν αθλητών». Προκειμένου να υπερασπιστεί τις θεμελιώδεις θέσεις του Ολυμπιακού Κινήματος περί ερασιτεχνισμού έλαβε ακραίες θέσεις έναντι κάθε μορφής επαγγελματισμού στον αθλητισμό, γεγονός που προκάλεσε διενέξεις και τα αρνητικά σχόλια των γυμναστών της εποχής.