«Η ΕΛΛΑΣ (ΣΤΕΦΕΙ) ΤΟΝ ΒΥΡΩΝΑ»

ΦΩΤΟ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΟΛΗ

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

Είναι ευρύτερα γνωστό ως «Άγαλμα του Βύρωνα» και βρίσκεται στον Κήπο του Ζαππείου, στη συμβολή των οδών Βασιλίσσης Αμαλίας και Βασιλίσσης Όλγας. Πρόκειται για τη γλυπτική σύνθεση που παριστάνει την Ελλάδα να στέφει τον Λόρδο Βύρωνα και συνοδεύει το Ζάππειο από την ανέγερσή του, ως σύμβολο της πρώιμης ολυμπιακής κίνησης. Πλήθος προσώπων και γεγονότων αποδίδουν τη μεγαλειώδη συνέχεια και σύνδεση των Ζάππειων Ολυμπιάδων με τους Διεθνείς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896. Στο πλαίσιο των διαγωνισμών των Δ’ Ολυμπίων (1888), εκτέθηκε σε πρόπλασμα από τον τελευταίο καλλιτέχνη που συνέβαλε στην ολοκλήρωση της σύνθεσης, τον Έλληνα Λάζαρο Σώχο (1859-1911). Η δημιουργία του έργου υπήρξε περιπετειώδης.

Ολοκληρώθηκε αφού είχαν αποβιώσει ο χρηματοδότης του, ο ευεργέτης και πρόεδρος του Συλλόγου «Βύρων», Δημήτριος Στεφανόβικ Σκυλίτσης, και ο πρώτος γλύπτης του, ο Henri Michel Antoine Chapu (1833-1891). Το έργο συνέχισε ο κλασικός γλύπτης Jean Alexandre Joseph Falquiere (1831-1900), ενώ ο Σώχος το ολοκλήρωσε. Το έργο βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος στις παραμονές των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, όταν τοποθετήθηκε στη θέση όπου βρίσκεται έως και σήμερα, κοντά στο Ζάππειο Μεγαρο, στη συμβολή των λεωφόρων Βασιλίσσης Αμαλίας και Βασιλίσσης Όλγας.

Στο άγαλμα, η Ελλάδα με τη μορφή ημίγυμνης καθήμενης γυναίκας στεφανώνει τον Βύρωνα με κλαδί φοίνικα ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για τις υπηρεσίες του προς αυτήν. Η μόνη σύνδεση του Βύρωνα με τη μορφή της Ελλάδος γίνεται μέσω του βλέμματος και της στροφής του κεφαλιού. Τόσο η παλάμη όσο και το υπόλοιπο σώμα του Βύρωνα δεν βρίσκονται σε διαλεκτική μορφή με τη συμβολική μορφή της Ελλάδος. Λεπτομερέστερα, η Ελλάδα, αποδοσμένη σε μεγαλύτερη κλίμακα, έχει σχεδόν αγκαλιάσει τον φιλέλληνα. Αποδίδεται ανυπόδητη, με ωοειδές πρόσωπο και ένα είδος κεφαλόδεσμου, εν είδει μαφορίου με πτυχές, που φτάνουν έως χαμηλά στην πλάτη, να καλύπτει τα μαλλιά της. Ο Βύρων με τη σειρά του, εμφανίζεται ως αγένειος νεαρός, με στρογγυλό πρόσωπο και περιποιημένη κόμμωση. Φορά κομψά ευρωπαϊκά ενδύματα και μπότες. Η μισοξαπλωμένη γυμνή ανδρική μορφή συμβολίζει τον υπόδουλο Ελληνισμό. Στο μνημειακών διαστάσεων κυκλικό βάθρο με ανάγλυφες διακοσμήσεις στο επάνω μέρος του υπάρχει η επιγραφή:

INVENIT CHAPU/ SCULPSIT A. FALGUIERE

και κάτω από αυτήν η επιγραφή

Η ΕΛΛΑΣ ΤΟΝ ΒΥΡΩΝΑ

Και η αφιέρωση στο βάθρο

ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΕΚ ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ/

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΒΙΚ ΣΚΥΛΙΤΣΗΣ