Πορείες και αργόμισθοι στα χρόνια του Θεόδωρου Δηλιγιάννη

Σατιρική απεικόνιση της κατάστασης που είχε δημιουργηθεί με τους φόρους που επέβαλε ο Χαρ. Τρικούπης στη ράχη του ελληνικού λαού.

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

«Προσμέναμε οι μαύροι με ανοιχτό το στόμα
στα πράγματα να έλθη και το δικό μας κόμμα,
να πάρωμ’ επί τέλους και μεις καμμιά μερίδα,
να ζήσωμε για λίγο καιρό απ’ την Πατρίδα»!
Γεώργιος Σουρής

Στα τέλη του 1884 ένα σύνθημα ακουγόταν απ’ άκρου εις άκρον σε όλη τη χώρα: «Κάτω οι Φόροι». Ήταν σύνθημα που καλλιεργούσε έντεχνα το κόμμα του Θ.Δηλιγιάννη, το οποίο εκμεταλλευόταν τη δυσφορία του λαού για τους φόρους που είχε επιβάλει ο Χ. Τρικούπης. Η τακτική αυτή απέδωσε και έτσι, στις εκλογές του Απριλίου 1885, ο Δηλιγιάννης θριάμβευσε. Αλλά η πρώτη πρωθυπουργία του δεν δικαίωσε τις προσδοκίες του ελληνικού λαού. Αντιθέτως, ο Γ. Γέροντας έγραψε, πως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως λαίλαπα που σάρωσε όσα είχαν επιτευχθεί μέχρι τότε. Ο Δηλιγιάννης εξάλλου είναι γνωστό ότι, όταν ρωτήθηκε ποιο ήταν το πρόγραμμά του, απάντησε ότι θα εφαρμόσει τα ακριβώς αντίθετα από εκείνα που είχε κάνει ο Τρικούπης!

Διαδηλώσεις

Ωστόσο, όπως και άλλοτε γράψαμε, ήταν η εποχή όπου άκμαζαν οι διαδηλώσεις και συχνά χυνόταν ανθρώπινο αίμα στους δρόμους της Αθήνας. Το γεγονός σχολίαζε και ο Σουρής στον «Ρωμηό» του δίνοντάς μας και πολύτιμες πληροφορίες. Περιγράφοντας μία από εκείνες τις διαδηλώσεις, βάζει τον Φασουλή του να λέει: «Κινήσαμε απ’ τη Βουλή περίπου την εννάτην / κι εφθάσαμε στο σπίτι του περίπου την δεκάτην! / Στο δρόμο που πηγαίναμε αρχίνισε το ξύλο / έφαγα κάμποσες κι εγώ απ’ άγνωστό μου φίλο».
Δηλαδή εκείνη η διαδήλωση χρειάστηκε μία ώρα για να διανύσει απόσταση ενός περίπου χιλιομέτρου, από τη Βουλή έως την οδό Ζήνωνος, όπου βρισκόταν το σπίτι του Δηλιγιάννη. Γενικότερα, όσα συνέβησαν εκείνη την περίοδο μοιάζουν με φάρσα. Ελαττώθηκε ο φόρος καταναλώσεως οίνου και καπνού, καταργήθηκε το μονοπώλιο του τσιγαρόχαρτου και των σπίρτων, αλλά το έλλειμμα του Προϋπολογισμού όλο και μεγάλωνε, οπότε συζητιόταν ακόμη και η κατάργηση όλων των Πρεσβειών.

Διαδήλωση του 1885.

Οι κομματικοί φίλοι

Και σαν να μην έφταναν τα προβλήματα αυτά που επιβάρυναν δραματικά την οικονομική κατάσταση της χώρας, η άνοδος του Δηλιγιάννη στην εξουσία αναστάτωσε και τις δημόσιες υπηρεσίες. Οι κομματικοί φίλοι του περίμεναν τον διορισμό τους –δεν υπήρχε ακόμη η μονιμότητα στο Δημόσιο– αλλά δεν ήταν δυνατόν να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Αναλαμβάνει ο Σουρής: «Προσμέναμε οι μαύροι με ανοιχτό το στόμα / στα πράγματα να έλθη και το δικό μας κόμμα, / να πάρωμ’ επί τέλους και μεις καμμιά μερίδα, / να ζήσωμε για λίγο καιρό απ’ την Πατρίδα. / Κι’ είδαμε τέλος πάντων ψηλά τον Δηλιγιάννη, / Αλλ’ έναν έως τώρα διορισμόν δεν κάνει…»! Αδυνατώντας ωστόσο ο Δηλιγιάννης να ικανοποιήσει τις μεγάλες μάζες των κομματικών του φίλων, αναγκάστηκε να επικαλεστεί τον νόμο που είχε δημοσιεύσει ο Τρικούπης για τα προσόντα των δημοσίων υπαλλήλων.
Πιεζόμενος ο Δηλιγιάννης από παντού, αναγκάστηκε να καταργήσει τον νόμο περί προσόντων των δημοσίων υπαλλήλων. Έτσι κατακλύστηκε ο κρατικός μηχανισμός με στρατιές αργόμισθων και ανίκανων δημοσίων υπαλλήλων, αφού προηγουμένως οι υπηρεσίες απογυμνώθηκαν από τα παλαιά στελέχη που είχαν διοριστεί επί Τρικούπη. Τα αποτελέσματα γνώρισε η Ελλάδα λίγα χρόνια μετά, με την περίφημη πλέον πτώχευση του 1893.